برندگان نوبل شیمی ۲۰۲۴ با دستاوردهای شگفت‌انگیز در طراحی ساختارهای پروتئینی

سه دانشمند برجسته، از جمله دو محقق از شرکت گوگل دیپ‌مایند، به دلیل دستاوردهای شگفت‌انگیز در پیش‌بینی و طراحی ساختارهای پروتئینی، موفق به کسب جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۴ شدند. این پیشرفت‌ها نه تنها درک ما از پروتئین‌ها را متحول کرده، بلکه درهای جدیدی را در حوزه‌های مختلفی از پزشکی تا نانوتکنولوژی گشوده‌اند.

به گزارش دپارتمان اخبار علمی رسانه فناوری تکنا، نیمی از این جایزه ارزشمند به دمیس هاسابیس، بنیانگذار گوگل دیپ‌مایند، و جان جامپر، توسعه‌دهنده اصلی مدل آلفافولد، تعلق گرفت. آلفافولد، یک مدل هوش مصنوعی قدرتمند، توانایی پیش‌بینی دقیق ساختار سه بعدی پروتئین‌ها را بر اساس توالی آمینواسیدهای آن‌ها دارد. این دستاورد بی‌نظیر، درک ما از عملکرد پروتئین‌ها را به سطحی کاملاً جدید ارتقا داده است.

نیمه دیگر جایزه به پروفسور دیوید بیکر از دانشگاه واشنگتن تعلق گرفت. تحقیقات پیشگامانه بیکر در زمینه طراحی محاسباتی پروتئین، امکان ایجاد پروتئین‌های کاملاً جدید با کاربردهای متنوعی در حوزه‌های مختلف از جمله واکسن‌سازی، نانومواد و سنسورها را فراهم کرده است. این دستاورد، نقطه عطفی در مهندسی پروتئین محسوب می‌شود و به دانشمندان اجازه می‌دهد تا پروتئین‌هایی را با ویژگی‌های خاص و دلخواه طراحی کنند.

آکادمی علوم سلطنتی سوئد، برندگان این جایزه را به دلیل سهم ارزشمندشان در پیشبرد دانش بشری در زمینه طراحی محاسباتی پروتئین و پیش‌بینی ساختار پروتئین، مورد تقدیر قرار داد. هاسابیس، جامپر و بیکر با تحقیقات خود نشان دادند که چگونه هوش مصنوعی و روش‌های محاسباتی می‌توانند به طور چشمگیری سرعت پیشرفت‌های علمی را افزایش داده و به حل چالش‌های مهم جهان کمک کنند.

پروتئین‌ها مولکول‌های زیستی پیچیده‌ای هستند که نقش‌های حیاتی در بدن موجودات زنده ایفا می‌کنند. با توانایی طراحی پروتئین‌های جدید و سفارشی، دانشمندان می‌توانند به توسعه درمان‌های جدید برای بیماری‌ها، ایجاد مواد پایدارتر و ساخت حسگرهای دقیق‌تر بپردازند.  هاسابیس با اشاره به پتانسیل بالای هوش مصنوعی در حل چالش‌های جهانی، آلفافولد را به عنوان نمونه‌ای از کاربرد موفق این فناوری در پیشبرد علم و بهبود زندگی بشر معرفی کرد. با این حال، او همچنین به اهمیت استفاده مسئولانه از هوش مصنوعی و توجه به پیامدهای بالقوه آن تأکید کرد.

کشف ساختار پروتئین‌ها یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های علم زیست‌شناسی در قرن بیستم بود. با پیشرفت‌های اخیر در زمینه هوش مصنوعی و زیست‌شناسی محاسباتی، این چالش به طور قابل توجهی کاهش یافته است. جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۴، به رسمیت شناختن این دستاورد بزرگ و تأثیر آن بر آینده علم و جامعه است.