کشف بزرگترین یوزپلنگ تاریخ با جثه‌ای به اندازه‌ی شیر

تحقیقات اخیر باستان‌شناسان بر روی فسیل‌های جمجمه، منجر به شناسایی بزرگترین گونه‌ی یوزپلنگ در تاریخ زمین‌شناسی شده است. این شکارچی عظیم‌الجثه که Acinonyx pleistocaenicus نام گرفته، جثه‌ای به اندازه‌ی بزرگترین گربه‌های سان امروزین داشته و از یوزپلنگ‌های مدرن، سه برابر سنگین‌تر بوده است. حضور A. pleistocaenicus در اوراسیا به بازه‌ی زمانی ۱.۳ میلیون تا ۵۰۰ هزار سال پیش بازمی‌گردد. اولین توصیف از این گونه بر اساس بخشی از استخوان فک پایین کشف‌شده در استان شانشی چین (سال ۱۹۲۵) صورت گرفت.

به گزارش سرویس باستان شناسی آژانس خبری فناوری تکنا نیوز، مطالعه‌ی جدید با بررسی بقایای کشف‌شده‌ پیشین به همراه فسیل‌هایی که اخیرا در چین یافت شده‌اند، اقدام به تخمین وزن این جانور نموده است. محققان با اتکا به معیارهایی همچون طول جمجمه، ارتفاع دندان آسیاب و پهنای ساختار استخوانی اتصال‌دهنده‌ی جمجمه و ستون فقرات (شاخصی دقیق برای اندازه‌گیری توده‌ی بدنی در پستانداران)، وزن A. pleistocaenicus را احتمالا بیش از ۱۳۰ کیلوگرم (۲۹۰ پوند) تخمین زده‌اند. حداکثر وزن این یوزپلنگ غول‌پیکر می‌توانسته تا ۱۹۰ کیلوگرم (۴۲۰ پوند) برسد که با ابعاد یک ببر یا شیر امروزی مطابقت دارد. این جثه‌ی عظیم، به‌طور قابل توجهی از یوزپلنگ‌های آفریقایی امروزی (A. jubatus) با وزنی بین ۳۴ تا ۶۴ کیلوگرم (۷۵ تا ۱۴۰ پوند) بیشتر است.

فسیل‌های مورد بررسی جدید شامل دو قطعه‌ی فک بالا است که در سال ۲۰۲۱ از غار جینیوان (استان لیائونینگ، شمال شرق چین) کشف شده‌اند. همچنین بخشی از جمجمه که در دهه‌ی ۱۹۳۰ از مجموعه‌ی غارهای ژوکوودیان (پکن) به دست آمده بود، در این مطالعه مورد تجدید نظر قرار گرفته است. این جمجمه پیش‌تر به اشتباه به عنوان جمجمه‌ی یک کفتار پیشاتاریخی شناسایی شده بود. هر سه نمونه به دوره‌ی پلیستوسن (۲.۶ میلیون تا ۱۱۷۰۰ سال پیش) و حدود ۷۸۰ هزار سال پیش تعلق دارند.

تیم تحقیقاتی با استناد به ویژگی‌های بارزی همچون جمجمه‌ی بلند و ضخیم با پوزه‌ی غیرمعمول پهن، توانستند این فسیل‌ها را به عنوان A. pleistocaenicus شناسایی کنند. جالب توجه است که شباهت‌هایی قابل ملاحظه نیز بین این یوزپلنگ‌های غول‌پیکر منقرض‌شده و یوزپلنگ‌های آفریقایی امروزی یافت شد. برای مثال، آرایش دندان‌ها و فضای استخوانی پشت بینی در هر دو گونه، دارای ویژگی‌های مشترک و منحصر به فردی است. نتایج این پژوهش در مقاله‌ای که در نسخه‌ی ۱۵ ماه مه مجله‌ی Quaternary Science Reviews منتشر شده است، به تفصیل شرح داده شده است.

احتمال می‌رود انقراض A. pleistocaenicus تحت تاثیر تغییرات آب‌وهوایی دوره‌ی گذار میانی پلیستوسن قرار گرفته باشد. در این دوره، الگوی چرخه‌ی عصر یخبندان زمین از دوره‌های ۴۱ هزار ساله به الگویی با دوره‌های یخبندان طولانی‌تر و شدیدتر هر ۱۰۰ هزار سال تغییر یافت که منجر به دوره‌های طولانی‌تر و شدیدتر از سرما با فواصل گرم‌تر می‌شد.

محققان در یکی از این مکان‌های کاوش، گونه‌ی منقرض‌شده‌ی دیگری از یوزپلنگ به نام A. intermedius را نیز شناسایی کرده‌اند. به نظر می‌رسد این گونه‌ی مجزا، صرفا نواده‌ی کوچک‌تری از A. pleistocaenicus نبوده است. کشف گونه‌ی A. intermedius نشان می‌دهد که جانور عظیم‌الجثه‌ی A. pleistocaenicus احتمالا با گونه‌ی کوچک‌تر یوزپلنگ جایگزین شده است.