آموزش: تفاوت بین VPN (وی‌پی‌ان) و Proxy (پراکسی) در چیست؟

بدون شک تمامی کاربران ایرانی باید نام کلماتی همچون VPN و Proxy را شنیده باشند. در حالت کلی باید اشاره کنیم که کاربران با استفاده از هر کدام از این سرویس‌ها، می‌توانند به یک کامپیوتر از راه دور متصل شوند، اما واقعا چه تفاوتی میان عملکرد آنها وجود دارد؟ سوال مهم‌تر این است که چرا پراکسی‌ها نمی‌توانند جایگزینی برای وی‌پی‌ان‌ها باشند؟

انتخاب ابزار درست امری حیاتیست

این روزها اخبار بسیار زیادی در مورد به سرقت رفتن اطلاعات و سیستم‌های رمزگذاری اطلاعات منتشر می‌شود که شاید برای شما نگران‌کننده باشد. همینطور بسیاری از این اخبار سعی دارند تا به اهمیت حفاظت از اطلاعات و اینکه چگونه باید خود مراقب حریم شخصی‌مان باشیم، اطلاعاتی را در اختیارمان قرار دهند. بسیاری از افراد هستند به کاربران توصیه می‌کنند هنگام استفاده از یک شبکه اینترنت عمومی همانند جایی در یک کافی‌شاپ، از اتصالات VPN برای افزایش امنیت خود استفاده نمایند. اما VPN ها و پراکسی‌ها چگونه می‌توانند از اطلاعات ما محافظت نمایند؟ اگر شما نیز از کاربرانی هستید که می‌خواهند امنیت اطلاعات خود را افزایش دهند، باید سعی در انتخاب ابزار مناسب داشته باشید.

اگرچه هم پراکسی‌ها و هم VPN ها ساختاری کاملا متمایز از یکدیگر را دارند، اما هر دو آنها یک کار مشترک را انجام می‌دهند و آن، این است که شما می‌توانید به کمک این سرویس‌ها، از محل دیگری غیر از جایی که خود در آنجا هستید، به اینترنت متصل شوید. با این وجود باز هم ساختار کلی این دو سرویس با یکدیگر تفاوت زیادی دارد.

پراکسی‌ها آدرس IP شما را مخفی می‌کنند

سرور پراکسی به گونه‌ای عمل می‌کند که می‌تواند بین شما و ترافیک اینترنت شما شناور باشد، در نتیجه اطلاعات آی‌پی و محلی که شما از آن وارد اینترنت و یا سایت مورد نظر شده‌اید، مخفی بماند. بگذارید مثالی بزنیم تا این موضوع بهتر برایتان جا بیفتد. تصور کنید که شما به صورت فیزیکی در آمریکا هستید و می‌خواهید وارد سایت شوید که تنها مردم کشور انگلستان قادر به مشاهده‌ی آن خواهند بود. در چنین شرایطی، این امکان برای شما وجود دارد تا با اتصال به یک سرور پراکسی که در انگلستان قرار دارد، وارد سایت مورد نظرتان شوید. در این حالت اطلاعات مربوط به ترافیک اینترنت شما از انگلستان برای وب‌سایت مورد نظر ارسال می‌شود.

پراکسی‌های بیشتر برای دسترسی و مشاهده‌ی مورادی مناسب هستند که نیاز به انجام کاری خاصی نداشته و محدودیت‌های بسیار کمی را پیش روی کاربران قرار می‌دهند. مشاهده‌ی ویدئوهای مختلف در سایت‌های اشتراک‌گذاری، عبور از محتوای محدود شده ساده و یا تغییر دادن آدرس برای عدم اطلاع سرور مورد نظر از اطلاعات اصلی شما، می‌تواند از عمده مواردی باشد که پراکسی‌ها به کارتان می‌آید.

یکی دیگر از مواردی که این روزها باعث شده تا پراکسی‌ها مورد استفاده‌ی بسیاری از کاربران قرار بگیرد، هنگام انجام بازی‌های آنلاین است. به عنوان مثال نظرسنجی برخی از بازی‌های آنلاین امکان رای دادن برای هر IP را تنها یک‌بار خواهد داشت و کاربرانی که می‌خواهند تعداد رای‌های مورد نظر خود را در رابطه با موضوع خاصی افزایش دهند، با استفاده از سرورهای پراکسی، این کار را انجام می‌دهند و در واقع با یک IP جدید، رای خود را دوباره ثبت می‌کنند، در صورتی که پیشتر آنها یک بار رای داده‌اند. البته این مورد هیچ محدودیتی نداشته و این امکان برای کاربران وجود دارد تا به هر تعداد که می‌خواهند از سرورهای پراکسی مختلف استفاده نمایند.

از طرف دیگر پراکسی‌ها نمی‌توانند در انجام کارهای طولانی و سنگین چندان مناسب باشند. در واقع آنها تنها مسئول عوض کردن IP شما هستند و به هیچ وجه اطلاعات ارسالی را رمزگذاری نکرده و یا نمی‌توانند امنیت اطلاعات شما را تضمین نمایند.

در این شرایط باید بدانید که هر کسی که به اطلاعات اصلی شما دسترسی دارد (همانند شرکت ارائه‌دهنده سرویس اینترنت، دولت یا هکرها و متخصصین حوزه امنیت) می‌تواند متوجه استفاده شما از سرورهای پراکسی شده و به اطلاعات اصلی و حقیقی شما دسترسی کامل داشته باشد. مورد دیگر این است که سرورهای پراکسی از طریق نرم‌افزارها اجرایی شده و همانند یک کامپیوتر عمل نمی‌کنند. در این حالت سرورهای پراکسی نمی‌توانند پاسخگوی انجام تمامی کارهای شما باشند و ممکن است در استفاده‌های طولانی‌مدت، با اشکالات بسیار زیادی روبه‌رو شوند.

دو پروتکل مشهور و اصلی سرورهای پراکسی: SOCKS و HTTP

قدیمی‌ترین حالت سرور پراکسی، پراکسی‌های HTTP می‌باشند که برای مصرف ترافیک اینترنت و به کارگیری آن در مرورگرها طراحی شده‌اند. برای استفاده از این سرورها، کاربارن باید اطلاعات مربوط به پراکسی را از یک طریق یک نرم‌افزار مخصوص بر روی اینترنت تنظیم نموده و یا به صورت دستی آن را در بخش مربوط به سرورهای پراکسی مرورگر خود وارد نمایند.

اگر شما بخواهید برای به کارگیری و یا مشاهده‌ی اطلاعات حساس خود همچون حساب بانکی‌تان، از سرورهای پراکسی HTTP استفاده کنید، پشیتبانی نمودن مرورگر شما از پروتکل SSL، امری “حیاتی” می‌باشد و سایت مورد نظر شما نیز باید از این پروتکل پشتیبانی نماید. همانطور که پیشتر نیز اشاره داشتیم، پراکسی‌ها هیچ‌گونه عملیات رمزگذاری را بر روی مرورگر شما اعمال نمی‌کنند، پس شما مجبور هستید که خودتان، امنیت خودتان را بالا ببرید.

تفاوت چندان زیادی میان پراکسی‌ سرورهای HTTP و SOCKS وجود ندارد. در مورد پراکسی‌های SOCKS باید بگوییم که این سرورها می‌توانند بر خلاف HTTP که تنها قادر به کنترل و هندل کردن ترافیک اینترنت (Web – از طریق مرورگر) می‌باشد، ترافیک دیگر اتصالات FTP یا BitTorrent را نیز کنترل نموده و از آنها عبور نماید. ضعفی که این سرورها به نسبت HTTP دارند، سرعت پایین‌تر آن می‌باشد چرا که ترافیک بیشتری را تحت پوشش خود دارند. شاید لازم نباشد که باز هم اشاره کنیم، اما سرورهای پراکسی SOCKS همانند سرورهای HTTP، رمزگذاری نشده‌اند.

چگونه یک سرور پراکسی را انتخاب کنیم؟

بدون شک پرداخت پول برای هر چیزی می‌تواند نتایج بسیار خوبی نیز داشته باشد. شاید هم‌اکنون هزاران سرور پراکسی رایگان در فضای مجازی وجود داشته باشند که با استفاده از آنها بتوانید محتوی مورد نظر خود را مشاهده نمایید. اما نباید فراموش کنید که این سرورها رایگان عموما سرعتی بسیار پایین داشته و زمان فعال بودن آنها نیز پایین می‌باشد. هر چند این سرورها برای انجام کارهایی که اهمیت بالایی نداشته و یا تنها چند دقیقه زمان نیاز دارند، می‌توانند مناسب باشند، اما باز هم اعتماد کردن به یک سرور پراکسی رایگان که نمی‌دانید که سرمنشاء کجاست، نمی‌تواند کاری عاقلانه باشد. پ

همچنین بسیاری از سرویس‌ها هستند که علاوه بر در اختیار قرار دادن یک سرور پراکسی SOCKS، می‌توانند سرورهای VPN را نیز در اختیار کاربران قرار دهند. در این حالت پرداخت پول برای سرورهای VPN که به همراه سرورهای پراکسی عرضه می‌شوند، بسیار بهتر از پرداخت همین پول تنها برای سرور پراکسی می‌باشد و واقعا هیچ دلیلی برای پرداخت این پول وجود ندارد.

سرویس‌های VPN می‌توانند اطلاعات شما را رمزگذاری کنند

VPN یا شبکه اختصاصی مجازی سرویسی بسیار خوب است که علاوه بر انجام دادن کار سرورهای پراکسی، یعنی نمایش اطلاعات شما از محلی غیر جایی که در آن هستید، می‌تواند اطلاعات مربوط به اتصالات شما را نیز رمزگذاری نموده و امنیت شما را تا حد زیادی افزایش دهد. اما همینجا تمامی شباهت‌ها تمام می‌شود. کاری که VPN ها انجام می‌دهند باعث می‌شود تا تمامی شبکه‌ی اینترنت سیستم شما در اختیار آن قرار گرفته و از فیلتر آن عبور نماید. در این صورت دیگر تنها برخی اتصالات خاص مثل ارتباط مرورگر با اینترنت و یا در اختیار گرفتن کلاینت BitTorrent، تحت نظر VPN نخواهد بود. حتی بخش Windows Update نیز برای اتصال به اینترنت باید از طریق بستری که VPN فراهم می‌کند، به سرورهای مایکروسافت متصل شود!

اگر به تصویر قرار گرفته دقت کنید، مشاهده خواهید کرد که برای اتصال به سرور VPN، یک سیستم رمزگذاری بسیار قدرتمند میان کامپیوتر شما و سرور VPN انجام شده و پس از آن شما می‌توانید به اینترنت متصل شوید. کاربران بیشت زمانی از VPN استفاده می‌کنند که بخواهند کارهای مهمی را انجام داده و یا می‌خواهند در ارتباط خود با اینترنت، از سیستمی پایدار و رمزگذاری شده استفاده کنند. به عنوان مثال شما به یک کشور خارجی سفر کرده‌اید و زمانی که می‌خواهید از شبکه اینترنت آن کشور و یا محلی که در آن حضور دارید استفاده کنید، می‌توانید نگران اتصال به ایمیل‌ها و یا حساب بانکی خود باشید. در این صورت استفاده کردن از سرویس VPN می‌تواند فوق‌العاده کارآمد باشد. همینطور باید بگوییم که حتی اگر شما مسافر نباشید، باز هم می‌توانید از مزایای این سرویس استفاده کرده و به عنوان مثال هیچ نگرانی در مورد مشکلاتی که ممکن است در اتصال به اینترنت رایگان کافی‌شاپ‌ها رخ دهد، نداشته باشید. هر چند، هیچ سیستم و سرویسی در جهان نیست که به صورت 100 درصد ایمن باشد و طبق آخرین اخبار منتشر شده، تمامی سرویس‌های ارائه‌دهنده VPN نیز می‌توانند مورد حمله هکرها قرار بگیرند!

لازم به ذکر است در صورتی که شما از VPN استفاده کنید، حتی شرکت ارائه‌دهنده سرویس اینترنت شما (ISP) نیز نمی‌تواند اطلاعاتی که میان سرور VPN و شبکه اینترنت رد و بدل می‌شود را مشاهده نماید و این یکی از ویژگی‌های بسیار خوب و نکات قوت VPN ها به حساب می‌آید.

سرویس‌های VPN مزیت‌های بسیار زیادی داشته و می‌تواند به یکی از همراهان همیشگی شما در اتصال به شبکه‌های مختلف تبدیل شود. با این حال آنها هم مشکلات خاص خود را دارند که البته با پرداخت پول حل می‌شود!

سرویس‌های پراکسی تنها با پرداخت پول می‌توانند در اختیار شما قرار بگیرند و شما تنها برای خرید خود اپلیکیشن و دسترسی به سرورها، پول پرداخت می‌کند و از آنجایی که هیچ کدام از اطلاعات رد و بدل شده و اتصالات شما رمزگذاری نمی‌شود، هیچ پولی بابت پهنای باند پرداخت نخواهید کرد. اما در مورد سرویس‌های VPN اینطور نیست و شما علاوه بر پرداخت پول برای خرید حساب کاربری، باید برای پهنای باندی که مصرف می‌کنید نیز پول پرداخت کنید. هر چند پولی که در این مورد پرداخت می‌شود با پولی که شما برای خرید پهنای باند اینترنت به شرکت ارائه‌دهنده سرویس پرداخت می‌کنید، بسیار کمتر است، اما به خاطر رمزگذاری شدن این داده‌ها، ناچار به پرداخت پول خواهید بود. اگرچه برخی از شرکت‌های ارائه‌دهنده VPN هستند که پولی را از این بابت دریافت نمی‌کنند، اما علاوه بر محدود بودن تعداد آنها، پهنای باندی که در اختیار شما قرار می‌گیرد نیز بسیار پایین است و شاید این میزان 500 مگابایت برای یک ماه باشد!

در نهایت باز هم اشاره می‌کنیم که تفاوت اصلی پراکسی و VPN در امنیتی است که آنها در اختیار کاربران قرار می‌دهند. شاید اگر بخواهیم به صورت خلاصه این تفاوت را با ذکر مثالی بیان کنیم، بهتر باشد که بگوییم سرورهای پراکسی بیشتر مناسب عوض کردن محل اتصال شما می‌باشند و به عنوان مثال زمانی کارآمد خواهند بود که شما بخواهید یک مسابقه ورزشی که تنها مخصوص کشوری خاص می‌باشد را مشاهده کنید. در حالی که سرویس VPN می‌تواند زمانی به کارتان بیاید که بخواهید از اطلاعات خود و امنیت آنها محافظت کرده و در ارتباطی رمزگذاری شده به اینترنت متصل باشید.