درباره بطلان قرارداد چه میدانید؟

در دنیای امروز که افراد به واسطه ی اعمال مختلف حقوقی به صورت روزانه با انواع قرارداد ها در ارتباط هستند، امکان بروز اشتباه در قراداد ها به دلیل بی دقتی یا عدم آگاهی افراد بسیار زیاد است. در واقع یک قرارداد برای اینکه بتواند آثار صحیح خود را در پی داشته باشد، نیازمند وجاهت قانونی است که این وجاهت قانونی با رعایت مواردی که با کمک یک وکیل قرارداد در قرارداد ذکر می شود، به دست می آید که همگی در قانون مدنی ما خاطر نشان و ذکر شده اند. عدم رعایت این موارد، موجب بطلان قرارداد منعقده مابین طرفین عقد خواهد شد و به این ترتیب قرارداد اثربخشی خود را از دست خواهد داد. از این جهت که عدم رعایت این موارد میتواند باعث زیان و خساراتی از جهات مادی و معنوی به طرفین عقد شود، در ادامه این مطلب به موارد باطل بودن قراداد، آثار بطلان قرارداد و تعریف این اصطلاح خواهیم پرداخت.

بطلان قرارداد به چه معنی است؟

هر قراردادی، آثار مربوط به خود را دارد. برای مثال زمانی که دو نفر در قالب یک قرارداد بیع به نسبت به خرید و فروش یک ملک اقدام می نمایند، به واسطه ی آن قرارداد خریدار مالک ملک و فروشنده مالک ثمن یا همان پول می شود. این اثر، اثر اصلی قرارداد عقد بیع است. قابل ذکر است که اغلب قرارداد ها آثاری فرعی نیز دارند، اما آنچه گفتنی است آن است که اگر قرارداد مابین طرفین به درستی نگارش نشود و اصولی که در قانون مدنی ذکر گردیده رعایت نگردد، قرارداد از ابتدا باطل بوده و هیچکدام از آثار گفته شد به تحقق نخواهد پیوست.

در واقع، مطابق قانونی یک قرارداد باطل، انگار از ابتدا وجود نداشته و به همین لحاظ نیز قابل ترمیم نیست و اگر طرفین نسبت به انجام آن معامله یا قرارداد مصر هسند، باید نسبت به انعقاد یک قرارداد جدید اقدام کنند. یکی از واجبات انعقاد یک قرارداد آن هم زمانی که جزئیات آن می توانند آثار مالی زیادی بر طرفین بگذارند، وکیل دادگستری عدالت آریایی ، با احاطه ای که به قانون دارد می تواند هم زمان هم آگاهی طرفین نسبت به هر بند قرارداد را ایجاد کرده و هم از بروز مشکلاتی که منجر به بطلان قرارداد می شود، جلوگیری به عمل آورد.

خیلی از افراد به اشتباه فسخ قرارداد را به بطلان قرارداد یکی می دانند که در عمل ایطور نخواهد بود.کلمه‌ی فسخ در لغت به معنای شکستن است که در اصطلاح حقوقی از حقوق مالی و به معنای پایان دادن به یک قرارداد و معامله توسط یکی از دو طرف یا شخص ثالث است. اگر شما بخاطر دلایلی رضایت به ادامه قرارداد نداشته باشید میتوانید مطابق شرایط مندرج در قراردادتان یا وفق قوانین از معامله خروج کنید و این خروج نیازی به رضایت طرف دیگر ندارد. برای مثال در زمان خرید یک کالا( مبیع) یکی از شروط صحت معامله الزام به تحویل مبیع توسط بایع ( فروشنده) است. حال اگر این شرط محقق نشود طبق قانون می‌توانید از معامله خروج کنید. شما می‌توانید در قراردادتان حق فسخ معاله را برای هردو طرف یا یکی از طرفین تعیین نمایید. یک وکیل حقوقی این آمادگی را دارد که متناسب با شروط ذکر شده در قراردادتان ، شما را در دعوای فسخ معامله‌تان یاری نماید.

موارد باطل بودن قرارداد

همانطور که گفته شد مواردی که باعث باطل بودن معاملات از همان ابتدا می شود در ماده 190 قانون مدنی ایران ذکر شده است. این موارد در چهار دسته قابل ذکر می باشند.

1-   اشتباه در نوع عقد:

 اشتباه در نوع یا ماهیت عقد یعنی این که دو نفر می خواهند معامله و عقدی را منعقد کنند اما قصد دونفر برانعقاد یک نوع قرارداد نیست. مثلا یکی از طرفین قصد اجاره ملک مورد معامله را دارد اما طرف دیگر قرارداد قصد فروش ملک را دارد. اگر عقد را بدین صورت اشتباه منعقد کنند باعث بطلان عقد است به عبارت دیگر این عقد ( قرارداد ) باطل است و برای هیچکدام از طرفین دارای اثر نیست.

2-   اشتباه در مورد عقد:

مورد عقد یا معامله آن چیزی است که طرفین می خواهند مبادله کنند. برای مثال دو نفر تصمیم به انعقاد یک عقد میگیرند در صورتی که فروشنده قصد قروش صندلی های ماشین و خریدار قصد خرید کل ماشین را دارد. در اینصورت نیز حتی اگر معامله ای صورت بگیرد، فاقد اثر و باطل بوده است.

3-   اشتباه در خود موضوع معامله :

 موضوع معامله چیزی است که طرف معامله به دلیل وجود آن وصف حاضر به خرید کالا شده است به طور مثال:  اگر شخصی گردنبندی را بخرد به دلیل این که طلا است ولی بعدا مشخص گردد مسی بوده در اینجا معامله و عقد باطل است به دلیل آن که طلا بودن گردنبند علت این معامله بوده است و آن فرد قصد خرید طلا را داشته است .

4-   اشتباه در شخص طرف معامله :

زمانی که شخصیت یک فرد علت انعقاد قرارداد یا عقد است و اشتباه در طرف عقد باعث بطلان معامله است برای روشن تر شدن این موضوع موردی را در نظر بگیرید که فردی به دلیل این که طرف دیگر دوست وی می باشد ماشینی را به او هبه می کند اگر آن فرد دوست ولی نباشد و اشتباه شده باشد آن معامله باطل است چون واهب به دلیل شخصیت آن فرد ماشین را به وی هبه کرده است .

آثار بطلان قرارداد

عقد باطل دارای اوصاف و آثاری است که در ذیل به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.

1-   در حکم هیچ بودن عقد باطل:

 یک عقد باطل یا فاسد، نمیتواند هیج اثری در عالم حقوق و در روابط افراد ایجاد کند. مادهه 365 و 366 قانون مدنی این مورد را متذکر شده است.

2-   بطلان، نتیجه فساد در ارکان اصلی عقد است.

به همین علت نیز آن را بی اعتبار میکند حتی اگر مدت زیادی از انعقاد عقد گذشته باشد.

3-   غیرقابل جبران بودن فساد ناشی از بطلان عقد:

این بدان معناست که فسادی که منجر به بطلان قراداد میگردد حتی با تراضی افراد نیز نمی تواند تصحیح شود و بهبود بیابد. راه حلی که میتوان به طرفین در این صورت پیشنهاد نمود، ایجاد و انعقاد عقد جدید است.

4-   بطلان، نتیجه ی تجاوز قهری از قوانین است.

همانطور که پیشتر نیز گفته شد، قانون مدنی صریحا مواردی که باید در قراردادها رعایت شود تا معامله مثمر ثمر باشد را قید کرده است. پس در اینصورت، طرفین به قوانین تجاوز کرده و از آن عدول کرده اند که در نتیجه، امکان احیای قرارداد وجود ندارد.

موارد عدم بطلان قرارداد

مواردی نیز وجود دارد که میتواند به بدنه ی قرارداد آسیب بزند، اما یا قابل ترمیم است یا امکان ادامه به همان نحو را به طرفین می دهد. این موارد موجب باطل شدن قرارداد نمی شوند و به ترتیب ذیل می باشند:

1-     اشتباه در اوصاف مهم مورد معامله :

منظور از اشتباه در خصوص اوصاف مهم کالا خریداری شده اشتباه در اوصافی است که تاثیر بسزایی در معامله ندارد و در نتیجه معامله باطل نمی شود . برای مثال شخصی فکر میکند لباسی که پسندیده است دوخت ترکیه است درحالی که تولیدی تهران می باشد .

2- اشتباه در ارزش مورد معامله :

 اشتباه در ارزش کالا معامله شده باعث باطل شدن آن قرارداد و معامله نمی شود اما به مشتری حق فسخ می دهد . به طور مثال اگر کالای با ارزش 20 میلیون با دو یا سه میلیون بیشتر معامله شود عقد باطل نیست مشتری حق فسخ دارد یا آنکه می تواند با همان مبلغ به ادامه معامله بپردازد.

3- اشتباه در انگیزه:

 انگیزه یا قصد یک عاملی درونی است که فرد در تصور خود چیزی را میخرد ولی با تصورات وی یکسان نبوده در این صورت عقد صحیح است زیرا در لفظ بین طرفین مطرح نشده و در خیال و تصور طرف معامله بوده است .

4-اشتباه در جهت معامله:

جهت معامله هدف و قصد افراد از معامله است مثلا اگر فردی خانه خود را می فروشد که فرزند خود را به خارج از کشور بفرستد اگر فرزند نتوانست از کشور خارج شود معامله هم چنان صحیح است .

5-اشتباه در شخص طرف :

در بسیاری از عقود شخصیت طرف عقد علت عمده انعقاد قرارداد یا عقد بین طرفین نیست مانند : بیع ( خرید و فروش ) و اگر فردی به جای خانم کریمی با خانم میرزایی معامله کرده باشد باعث بطلان معامله نیست .

در هر صورت، بهترین وکیل تهران برای مشاوره به شما در انعقاد قرارداد هایتان آماده می باشد. بهتر است که با وجود یک فرد متخصص برای انعقاد عقودتان اقدام نمایید یا به مشاوره با وکیل بپردازید.