ارگ طبس، میراثی ارزشمند از تاریخ و فرهنگ ایران

بازدید از آثار تاریخی همواره قسمت مهمی از هر سفر محسوب می‌شود. خصوصا در سفرهای داخلی بهسبب تاریخ غنی شهرهای کشورمان، معمولاً ساعت‌های متوالی را به تماشای بناهای قدیمی یا هر اثر تاریخی دیگر اختصاص می‌دهیم. اگر قصد سفر به شرق کشور و به‌خصوص خراسان بزرگ را دارید، خوب است بازدید از ارگ طبس را به‌عنوان یکی از گزینه‌ها، مدنظر داشته باشید. درست مثل ارگ بم یا ارگ فلک‌الافلاک، ارگ طبس نیز یکی از زیباترین قلعه‌های قدیمی است که برای بازدید از آن تنها به یک بلیط قطار طبس نیاز خواهید داشت. با معرفی این ارگ کهن، همراه ما باشید.

ارگ طبس کجاست و از چه بابت معروف است؟

ارگ طبس یکی از قدیمی‌ترین جاذبه‌های گردشگری خراسان جنوبی است که به‌نوعی می‌توان آن را از کهن‌ترین جاذبه‌های ایران‌زمین نیز دانست. این ارگ که به نام «دژ کهن» نیز شناخته می‌شود، به باور عده کثیری از تاریخ‌دانان، سال‌ها پیش از ورود اسلام به ایران ساخته شده بود. البته تاریخ دقیق ساخت این قلعه مشخص نیست. در گذشته دژ کهن در حاشیه شهر طبس قرار داشت و از حملات دشمنان به شه دفاع می‌کرد؛ بااین‌حال، طی سالیان طولانی و با گسترش شهرسازی، این ارگ به وسط شهر رسید. در‌حال‌حاضر، ارگ طبس در خیابان «واعظ» قرار دارد.

جالب است بدانید که «ناصرخسرو»، جهانگرد و شاعر ایرانی، مدتی را در این قلعه زندگی کرده است. او در سفرنامه خود مطالبی درباره ارگ و همچنین شهر طبس نوشته و در آن‌ها اطلاعات ارزشمندی را درباره دژ کهن ارائه کرده است. بر‌اساس نوشته‌های ناصرخسرو، می‌توان دریافت که دژ کهن در گذشته اهمیت به‌سزایی در دفاع از شهر داشته و بارها و بارها از طبس در برابر حمله دشمنان حفاظت کرده است. اگر علاقه‌مند به مطالعه بیشتر در این‌باره هستید، می‌توانید سفرنامه ناصرخسرو را مطالعه کنید.

نگاهی به تاریخچه ارگ طبس

اگر بیشتر به دل تاریخ برویم و جستجوی دقیق‌تری داشته باشیم، درمی‌یابیم که بخش عمده پیشرفت و توسعه ارگ، مربوط به دوره قاجار بوده است. در سال ۱۲۱۶، «میرحسین خان» دستور ساخت و گسترش ارگ طبس را صادر کرد. بخش عمده این ارگ در همان سال‌ها ساخته شد. تا پیش از نیمه اول قرن ۱۴ هجری شمسی نیز همچنان ارگ طبس قابل سکونت بود و بخش‌های مختلف آن، کاربرد لازم را داشتند. این موضوع، به‌دلیل مرمت‌های متعدد در طول تاریخ بود. ارگ طبس بارها مورد بازسازی قرار گرفت؛ تا زمانی که زلزله سال ۱۳۵۷، آن را به‌طور‌کامل ویران کرد. پس از ویران‌شدن ارگ، به همان صورت رها شد. جالب است بدانید که این ارگ یک ساکن همیشگی داشت و او «سید علی میرزا» بود. این مرد فقیر در خرابه‌های ارگ، با لطف و کمک مردم زندگی می‌کرد. در زلزله، پیکر او نیز زیر آوار مدفون شد. پس از مدتی جسد او از زیر آوار پیدا شد و آرامگاه آبرومندی برای سید علی میرزا ساختند. هنگام بازدید از دژکهن، می‌توانید از مزار او نیز دیدن کنید.

قسمت‌های مختلف دژکهن طبس

زمانی‌که ارگ طبس را در دوره قاجاریه گسترش دادند، این ارگ شامل ۶ برج اصلی بود. یکی از برج‌های معروف، برج «نادر میرزا» نامیده می‌شد. نام‌گذاری برج‌ها بر‌اساس شخصی بود که در آن‌ها زندگی می‌کرد. این روزها چیز زیادی از این ارگ باقی نمانده و ویرانه‌ها را می‌توان در دو بخش دیواره‌های شهر و بخش میانی طبقه‌بندی کرد. در بخش میانی ۵ خانه دیده می‌شوند که شمایل خانه‌های قدیمی را دارند و حوضی در وسط آن‌ها قرار گرفته است. آب حوض‌ها توسط قنات شهر طبس تأمین می‌شد تا افراد ساکن دژ، به آب شرب دسترسی داشته باشند.

نکته جالب درباره دژ کهن این است که خانه‌های آن در دل زمین ساخته شده‌اند تا گرمای هوا کمتر به درون آن‌ها نفوذ کند. در گوشه‌ای از حیاط دژ هم مطبخی مشاهده می‌شود. گفته می‌شود پیش از ویران‌شدن کامل ارگ، راه‌های زیرزمینی به خارج از قلعه وجود داشته‌اند که یک اسب با سوار خود از آن‌ها گذر می‌کرده است. با‌توجه‌به این‌که آب‌وهوای طبس گرم و خشک است، برای ساخت این بنا تماما از گل و خشت استفاده شده است. این بنا در دوره خود از‌نظر معماری هم حائز اهمیت بوده و معماری ویژه‌ای داشته است. دژ طبس بارها توانسته شهر را از حمله دشمنان نجات دهد.

بهترین زمان بازدید از ارگ طبس

طبس در کل یک شهر بیابانی است و آب‌وهوای گرم و خشکی دارد. این شهر بارش بسیار کمی را تجربه می‌کند و در فصول گرم سال، خورشید سوزان با تمام قدرت به خاک طبس می‌تابد؛ به‌همین‌دلیل، پیشنهاد می‌شود اگر به گرما عادت ندارید، تابستان را برای سفر انتخاب نکنید. البته در این فصل، طبس در خلوت‌ترین حالت ممکن قرار دارد. مانند اغلب شهرهای بیابانی، در فصول سرد سال شب‌های بسیار سردی را نیز تجربه خواهید کرد؛ بنابراین، شاید اوایل زمستان نیز زمان مناسبی برای سفر نباشد. بهترین زمانی که می‌توانید برای خرید بلیط قطار طبس و بازدید از دژکهن انتخاب کنید، اسفند تا اواخر اردیبهشت است. در این زمان، آب‌وهوای طبس مطبوع و مطلوب است. گرما یا سرمای شدید در این ماه‌ها وجود ندارد و به‌راحتی می‌توانید از جاذبه‌های دیدنی شهر بازدید کنید. در عید نوروز، مراسم‌های سنتی جالبی در طبس برگزار می‌شود که می‌توانید از آن‌ها نیز لذت ببرید.

خرید بلیط قطار طبس از اپلیکیشن فلای تودی

مجموعه معتبر فلای تودی مدتی هست که پیش فروش بلیط قطار را آغاز کرده و تا به این‌جا بخش قابل‌توجهی از بلیط ‌ها، رو به اتمام‌ هستند؛ ازاین‌رو، اگر قصد سفر عیدانه به طبس یا هر شهر دیگری را دارید، باید بلیط قطار را از همین‌حالا تهیه کنید. به‌دلیل شلوغی مسیرها و تقاضای بالا برای تهیه بلیط، در چند روز آخر منتهی به نوروز موفق به خرید نخواهید شد. علاوهبر پیش فروش قطار، می‌توانید بلیط هواپیما را نیز از فلای تودی خریداری کنید یا حتی اقامتگاه‌تان را از‌طریق همین مجموعه رزرو کنید. فلای تودی در هر سفر، همراه شماست تا بهترین‌ها را تجربه کنید.