چه مواقعی به سیستم نورسنجی دوربین عکاسی نیازی نداریم؟!

سیستم نورسنجی خودکار دوربین‌های عکاسی، با ارزیابی روشنایی صحنه و پیشنهاد بهترین و معقولانه‌ترین تنظیمات دستگاه برای عکاسی، بطور معمول قادر به ثبت بهترین عکس‌های ممکن است. اما گاهی اوقات این سیستم نیز در  مواردی دچار خطا و اشکال می‌شود. دانستن این موضوع که چه وقت دوربین با این چنین صحنه‌هایی رو یه‌رو می‌شود، می‌تواند به ما در ثبت بهترین و باکیفیت‌ترین لحظات، در شرایط متفاوت نوری، کمک کند. در اینجا با 7 شرایط خاص صحنه و چگونگی عکاسی در آنها آشنا می‌شویم:

1- روشن‌بودن صحنه

اگر صحنه‌ای که شما در آن عکاسی می‌کنید، روشنایی زیادی داشته باشد، سیستم نورسنجی خودکار دوربین شما، بخاطر روشنایی زیاد صحنه، آن را تحت نوردهی جدیدی قرار داده و صحنه را تاریک خواهد کرد.

این موضوع به این خاطر رخ می‌دهد که سیستم نورسنجی دوربین، خواستار ایجاد تراز سفیدی در حالت میانگین است و همیشه میزان آن را در حالت میانه (MidTone) تنظیم می‌کند. از این رو، سیستم دوربین، با شناسایی روشنایی زیاد صحنه، بخش‌های حساسیت سنسور (ُISO)(افزایش می‌دهد)، سرعت شاتر (کاهش می‌دهد) و یا گشودگی دیافراگم (افزایش می‌دهد) را تغییر می‌دهد تا روشنایی صحنه به حالت میانه برگردد. اما با این حال، آن چیزی که بدست می‌آید، غیر واقعی (تاریک‌تر) است.

این مشکل حتی در حالت‌های مختلق هم وجود دارد. همانند زمانی که دوربین را در حالت کنترل نوردهیِ (exposure) جبرانی قرار داده و نور بیشتری به سنسور برخورد کرده و تصاویر روشن تر می‌شوند یا زمانی که تنظیمات نوردهی بصورت دستی تنظیم می‌شوند.

اگر تنظیمات نوردهی دوربین بر روی حالت دستی (Manual) تنظیم شده است، باید مقداری را انتخاب کنید که دوربین را به سمت قرار گرفتن در معرض نور زیاد (over-exposure) قرار دهد.

برای تنظیم کردن میزان آن در حالت over exposure لازم است، که بر روی آن قسمت رفته و مقداری انتخاب شود که تماما به میزان نور محیط بستگی دارد.

همچنین در بسیاری از دوربین‌ها بخشی بنام histogram وجود دارد که میزان نور محیط را به صورت لحظه‌ای در مود لایو ویو نشان می‌دهد. در این حالت حفظ نور‌های ضعیف اهمیت خاصی دارد. نوردهی را افزایش دهید تا زمانی که خط‌های داخل گراف histogram به بالاترین نقطه خود در سمت راست (نزدیک به 256) نزدیک شوند (تا زمانی که احساس کردید پیکسل‌های سفیدی در عکس وجود دارند).

این موضوع در عکاسی از مناظر برفی، عکاسی از ساحل دریا بهمراه شن‌‌های تابان آن و یا در عکاسی از آب نیز وجود دارد و کافی است که میزان نوردهی آن افزایش یابد. (البته با یک یا دو مکس احتمالی).

2- سوژه تاریک

محیط‌های خیلی تیره از نظر تنظیم روشنایی و تراز سفیدی در مقایسه با محیط‌های روشن، برای سیستم نورسنجی دوربین عملی مشکل‌تر است. اما مشکل آن کاملا برعکس می‌باشد و تصاویر روشن‌تر از آن چیزی است که در محیط واقعی وجود دارند. شما می‌توانید این موضوع را با عکاسی از یک جسم تاریک و سپس عکاسی از یک سوژه روشن، امتحان کنید.

در تمام موارد شما مجبور هستید که تمام قالب تصویر خود را از سوژه خود پر کنید و در این حالت، تنظیم نوردهی را به دوربین بسپارید.

احتمالا شما به این نتیجه می‌رسید که هر دو عکس دارای روشنایی برابری هستند اما در واقع هر دوی آنها خاکستری‎تر از آنچه هستند، نمایش داده می‌شوند.

راه حل قرار گرفتن در محیط‌های تاریک، کاهش نوردهی و تنظیم دوربین بر روی مود نوردهی جبرانی یا تغییر آن به مود دستی می‌باشد.

از مثال‌های این صحنه می‌توان به قرار گرفتن در کنسرت‌های موسیقی یا استیج‌های نمایش، اشاره کرد که هر دوی آنها دارای محیط‎هایی تاریک هستند.

3- نور پس‌زمینه

اگر سوژه‌ای را انتخاب کرده‌اید که پس زمینه‌ای روشن دارد (مانند سوژه‌ای که در کنار پنجره قرار گرفته است)، ممکن است فضای پشت آن خیلی روشن بوده و در تصاویر ثبت شده، سوژه مورد نظر کاملا تاریک‌تر از حالت واقعی دیده شود.

اگر در حالتی عکاسی می‌کنید که تنظیمات روشنایی و نوردهی توسط دستگاه تنظیم می‌شود و نورسنجی بر روی حالتی استاندارد و جنرال قرار داده شده است (در حالات Evaluative یا Matrix یا Multi-zone) بدلیل کنتراست و روشنایی بالا در پس زمینه سوژه، به احتمال زیاد، تصاویر آن تیره‌تر از حالت عادی است.

حتی اگر بسیاری از چیزهای گفته شده هم بخوبی پیش برود، مطمئنا عکس مورد نظر دارای مشکلاتی از نظر پس زمینه خواهد بود و عکس بوجود آمده، آن چیزی نخواهد بود که شما انتظار آن را می‌کشیدید. حتی در بسیاری از موارد، برای روشن‌تر کردن تصویر سوژه خود، نیاز به افزایش نوردهی دوربین دارید و این به آن معنا است که پس زمینه خود را از دست داده‌اید (البته ثبت دقیق‌تر سوژه مهم‌تر از کیفیت پس‌زمینه عکس است).

این مورد هم قابل توصیه می‌باشد که در هنگام استفاده از نورسنجی نقطه‌ای و در هنگام عکاسی از سوژه‌ای که پس‌زمینه بسیار روشنی دارد، می‌توانید از قسمت کوچکی از سوژه بعنوان الگوی نورسنجی خود استفاده کنید که باعث افزایش دقت نورسنجی بر روی سوژه مورد نظر می‌شود.

سیستم نورسنجی نقطه‌ای، تنظیماتی از نوردهی را پیشنهاد می‌دهد که در کل حد میانه‌ای از آن است و اغلب نتایج بدست آمده از آن در حد رضایت عکاسان بوده است. در غیر این صورت یابد میزان نوردهی دستگاه را به میزان اندکی افزایش داده تا سوژه روشن‌تر بنظر بیاید و یا نوردهی آن را برای تاریک‎تر شدن آن، کاهش داد.

4- در شرایط کنتراستِ بالا

بعضی از دوربین‌ها وقتی در شرایطِ محیطی با کنتراستِ بالا مواجه می‌شوند، بطور نادرستی تنظیمات نوردهی را انجام می‌دهند. دلیل این اشتباه، تشخیص نادرست دوربین است (دوربین نورهای دریافتی را، مربوط به نقاط فعال فوکوس شده بر روی سوژه در نظر می‌گیرد).

همچنین اگر سوژه مورد نظر در محلی تاریک و سایه قرار دارد نیز دوربین به همین نحو عمل می‌کند و تنظیمات دوربین بدلیل رندر شدن نقاط فوکوس بر روی حالتی میانه، بطور خودکار بر روی over-expose (نوردهی زیاد) تنظیم می‌شود و اگر در این صحنه، نورهایی کوچک نیز وجود داشته باشد، تنظیمات دوربین، حالت under-expose (نوردهی کم) را انتخاب می‌کند.

راه حل این مشکلات با انتخاب بهترین مکان برای نقاط فوکوس حل می‌شود. به آن معنا که نقاط فعال فوکوس دوربین از قسمتی از صحنه که دارای میزان نور میانه‌ای است، برگزیده شود. اگر این مورد هم غیر ممکن بود، تنظیمات نوردهی دوربین را بر روی Auto Exposure Lock قرار داده و نورسنجی آن نیز بر روی حالتی میانه تنظیم شود و بر روی همان حالت قفل شود و دوباره به عکاسی از آن محیط بپردازید.

بسیاری از دوربین‌ها دارای دکمه‌ای اختصاصی برای Auto Exposure Lock هستند که در صورت فشردن آن، تنظیمات نوردهی برای مدت چند ثانیه یا تا زمان فشردن و رها کردن شاتر دوربین، بر روی حالت انتخابی شما، قفل خواهد شد.

5- در حالت نور فلاش یا استدیو

سیستم نورسنجی دوربین‌های عکاسی، توانایی تنظیم نورهایی را که توسط فلاش‌های دستی و یا پروژکتورهایی که با قدرت بالایی نور را ساطع می‌کنند را، ندارند. در این حالت، دوربین تنظیمات خاصی را پیشنهاد می‌دهد. نورسنجی دوربین بر روی حالت استاندارد بدون توجه به نورها ارزیابی می‌شود بنابراین اگر در هنگام استفاده از فلاش، از این مود استفاده شود، عکس‌های خروجی دستگاه بسیار روشن دیده می‎شود.

بهترین راه برای تنظیم درست نوردهی در مواقع استفاده از فلاش دستی، استفاده از flash meter است. این دستگاه برای اندازه‌گیری میزان نور فلاش طراحی شده است و توسط سیم رابطی به فلاش متصل شده و کنترل آن را بدست می‌گیرد و یا از طریق اتصال بی‌سیم به نورهای اتفاقیِ ساطع شده در محیط پاسخ داده و آنها را اندازه‌گیری می‌نماید.

Flash meterها به این دلیل مفید هستند که بجای نور بازتاب شده از جسم، نور  اصلی محیط را اندازه‌گیری می‌کنند. اگر به هر دلیلی نمی‌توانید از این دستگاه استفاده کنید، راه دیگر استفاده از اعداد راهنما (guide number) است. برای انجام آن به دانستن فاصله دوربین تا جسم نیاز است. فرمول آن هم به این شکل است:

Aperture = Guide Number / Distance

برای مثال اگر از فلاشی استفاده می‌کنید که عدد راهنمای (guide number) آن در 35m حساسیتی برایر 100 و فاصله تا جسم برابر 3 متر باشد، دیافراگم باید روی 11.66=35/3 تنظیم شود. به آن معنا که باید بصورت تقریبی روی f/11 باشد.

البته اگر در حال استفاده از یک دوربین دیجیتال هستید، می‌توانید با ثبت چندین عکس و آزمایش و خطا، به تنظیمات مورد دلخواه خود دست یابید.

سرعت شاتر دوربین نیز باید به میزانی پایین‌تر از سرعت فلاش تنظیم شود که اغلب میزان 1/125 یا 1/200 ثانیه انتخاب می‌شود.

6- نقاشی با نور

ترفند نقاشی با نور تنظیمات خاصی را در دوربین می‌طلبد که شامل نوردهی بلند مدت (long exposure) و سپس استفاده از یک منبع فلاش اکسترنال (همانند پروژکتور) می‌باشد. این ابزار برای روشن ساختن اطراف سوژه و گذر کردن اشعه‌های نور از بالای جسم مورد نظر است.

زمانی که در حال استفاده از یک فلاش هستید یا در داخل استدیو قرار دارید، دوربین قادر به دانستن میزان نوری که شما نیاز به نقاشی کردن با آن را دارید، نیست. بنابراین پیشنهاد دوربین برای تنظیم نوردهی اشتباه خواهد بود.

آسان‌ترین راه برای رسیدن به بهترین تنظیمات در مورد نوردهی، گرفتن تعدادی عکس و آزمایش و خطاست. مدت نوردهی طوری انتخاب شود که به اندازه کافی زیاد باشد. یعنی به میزانی باشد که نور از بالای جسم عبور کرده باشد. همچنین بین گشودگی دیافراگم و حساسیت سنسور، میزان متعادلی انتخاب شود تا عمق میدان (depth of field) مورد نظر حاصل شود. البته دقت داشته باشید که میزان نویز عکس‌ها بالا نرود.

برای تنظیم بیشتر نور در عکس، اگر پروژکتور به جسم نزدیک شود، شدت نور ایجاد شده در عکس نیز بالا‌تر می‌رود و برعکس.

7- عکاسی در کنسرت

اگر شما در صحنه کنسرتی که دارای نورهای اضافی زیادی است عکاسی کرده باشید، حتما به این مورد برخورد کرده‌اید که دوربین شما به طور مداوم در حال تغییر تنظیمات نوردهی است.

در این حالت، بهترین اقدام، قرار دادن نوردهی دستگاه بر روی حالت دستی است. در این مورد و زمانی که سوژه در میان نورهای مختلف قرار گرفته است، باید از نورسنجی نقطه‌ای (spot meter) استفاده شود.

تنظیمات پیشنهادی را انتخاب کرده و زمانی که دوباره نورها بر روی سوژه افتادند، از آن تعدادی عکس بگیرید. اگر عکس‌ها بطور درست نورسنجی شده باشند، شما موفق شده‌اید. اگر نه، دوباره اقدام به تنظیم نوردهی کرده و دوباره این کار را تکرار کنید.

اولین بار که به تنظیمات دلخواه خود رسیدید، آن را نگه داشته و از تنظیمات نورسنجی دستگاه صرف نظر کنید (به این دلیل که به خاطر تغییر مکان و شدت نور در کنسرت‌ها، دستگاه به طور مداوم تنظیمات نوردهی را تغییر می‌دهد).

تنها کافی است که تنظیمات خود را حفظ کرده و آماده باشید و بر روی سوژه خود تمرکز کنید، تا زمانی که نورها بر روی سوژه مورد نظر افتادند، از آن عکس بگیرید.